Hans Christian Andersen

Hans Christian Andersen edo H.C.Andersen (Odense, 1805eko apirilaren 2a - Kopenhage, 1875eko abuztuaren 4a) idazle danimarkar handia izan zen, bai eta danierazko idazlerik ezagunenetarikoa ere.

Zapatari xume baten semea, laster hasi zen zenbait ofizio ikasten, baina ez zuen bat bera ere bukatu. Hamalau urterekin eta diru gutxirekin, ihes egin zuen Kopenhagera, aktore eta abeslari gisa aberastu nahian; idazlan batzuk idatzi zituen, eta, gabezia eta desengainuen ondoren, bere prestakuntzaz arduratu ziren herrialdeko pertsona ospetsuen interesa piztea lortu zuen. Andersenek beti sumatu zuen bere jatorri apala eragozpen bat zela, eta jaun handi baten seme ez-legitimoa zela amesten zuen.

Eleberriez, poesiaz eta antzerkiaz gain, autobiografia bat ere idatzi zuen: ''Mit Livs Eventyr'' (Nire bizitzako abentura, 1855), eta bidaia liburu baliotsuak argitaratu zituen bere esperientzien emaitza gisa; izan ere, bere bizitzako hamar urte inguru eman zituen bidaiatzen. Besteak beste, Alemania, Britainia Handia, Frantzia, Suitza, Italia, Turkia eta Espainia bisitatu zituen. Maletan soka bat zuela bidaiatzen zuen beti, sute baten ondorioz leihotik ihes egin behar bazuen ere. Bere bidaia luzeenaren emaitza da ''En digter bazar'' (Poeta baten azoka, 1842) liburua. 1851n, Suedian egon zen bitarteko bizipenak, ''Suedian'', eta, 1862an, Espainian egon zen bitartean bizitutakoa, ''Espainian'', argitaratu zituen.

Hala ere, Hans Christian Andersen haurrentzako ipuinengatik ezagutzen da batez ere, ipuin eta kondaira nordikoetan inspiratutakoak batzuk. Baina, gehienak, berak asmatutakoak dira, eta irudimen, umore eta sentsibilitate handia dute ezaugarri. Kritikari batzuek diote istorio horiek ez zirela hain inozoak, editatu zirenean zentsuratuak izan baitziren, eta, edonola ere, idazlearen barne gatazken zati bat islatzen dutela. Asko hitz egin da, besteak beste, ''Den grimme ælling'' (Ahate itsusia) eta bere egilearen bizitzaren arteko paralelismoaz.

Edonola ere, berrehundik gora kontakizun horiek, batzuk hizkuntza askotara itzuliak, berrargitaratuak izan dira, eta, horiei esker, autore gisa aitortua izateko pribilegioa izan zuen bizi zela, haur literaturaren klasikoetako bat bilakatuz. ''Index Translationum''en arabera, gehien itzuli den autoreetako bat da. Filmak —animaziozkoak bereziki—, antzezlanak eta balletak inspiratu ditu haren lanak.

Odensen, bere jaioterrian, bere museo-etxea dago, Andersenen argazki, marrazki eta oroitzapenekin, eta batez ere haurrei zuzendutako jarduerak antolatzen dituen zentro bihurtu da. Wikipediatik informazioa lortu